6502
sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ("Kanun") gereğince,
alıcıların teslimat tarihinden itibaren 14 gün içinde cayma haklarını
kullanarak sebep göstermeden ve "kargo ücreti ödemeden" ürünleri iade
etme hakkıdır.
1.Taksitle Satış Sözleşmelerinde Tüketicinin
Cayma Hakkı;
Taksitle satış sözleşmeleri ile ilgili
hükümler Kanunun 17. maddesinde, cayma hakkı ise 18. madde ile düzenlenmiştir.
14.01.2015 tarihli Resmi Gazete'de Taksitle
Satış Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır.
Buna göre;
Cayma hakkı
(1) Tüketici, yedi gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış sözleşmesinden
cayma hakkına sahiptir.
(2) Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin
sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde
ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim
aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine
kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.
(3) Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte
yapıldığı sözleşmelerde mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
(4) Cayma hakkının kullanıldığına dair
bildirimin cayma hakkı süresi içinde satıcı veya sağlayıcıya yazılı olarak veya
kalıcı veri saklayıcısı ile yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya
sağlayıcı cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle
yükümlüdür.
(5) Satıcı cayma süresi içinde malı tüketiciye
teslim etmişse tüketici, malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği
ölçüde kullanabilir. Olağan gözden geçirme malın ilk incelemesini kapsar. Malın
mutat olarak kullanılması durumunda tüketici cayma hakkını kullanamaz.
(6) Cayma hakkı süresi sona ermeden önce,
tüketicinin onayı ile hizmetin ifasına başlanan hizmet sözleşmelerinde de
tüketici cayma hakkını kullanamaz.
(7) Tüketicinin satıcıyı bulduğu finansal
kiralama işlemlerinde cayma hakkı kullanılamaz.
(8) Kanunda düzenlenen diğer sözleşmelere
ilişkin tüketici lehine olan cayma hakkı hükümleri saklıdır.
Cayma hakkının kullanılmasının sonuçları
(1) Tüketicinin cayma hakkını kullanması
durumunda, satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten
itibaren yedi gün içinde almış olduğu bedeli ve tüketiciyi borç altına sokan
her türlü belgeyi, tüketiciye hiçbir masraf yüklemeksizin iade etmekle
yükümlüdür.
(2) Cayma hakkını kullanan tüketici, sözleşme
konusu malı, cayma hakkını kullandığı tarihten itibaren yedi gün içinde
satıcıya iade etmekle yükümlüdür. Aksi halde tüketici cayma hakkını kullanmamış
sayılır.
(3) Cayma hakkının kullanılması durumunda
tüketici, malın iade masraflarını yüklenmek zorundadır.
2.Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Cayma
Hakkı,
Mesafeli Sözleşmeler ile ilgili hükümler,
Kanunun 48. maddesinde açıklanmaktadır.
Mesafeli sözleşmeler de, aynı işyeri dışında
yapılan sözleşmeler gibi tüketici açısından bazı riskler içermektedir. İşyeri
dışında yapılan sözleşmelerde belirleyici özellik, tarafların, mağaza gibi
olağan sözleşme kurma mekânları dışında fiziksel olarak karşılaşmasıyken mesafeli
sözleşmelerde belirleyici özellik, tarafların hiç karşılaşmamasıdır. Evinden
telefon, internet, mektup gibi vasıtalarla sözleşmeyi kuran tüketici, satıcı
veya sağlayıcının yüzünü dahi görmemektedir. Nitekim bu tür sözleşmelerde sorun
genelde çok düşünülmeden, sözleşmeye ve edime ilişkin ayrıntılar hakkında
yeterli bilgi sahibi olmadan, piyasada sunulan aynı türden mal veya hizmete
ilişkin sözleşme koşulları ile karşılaştırma yapmadan, mal hiç görülmeden satım
sözleşmesi akdediliyor olmasıdır. Dolayısıyla bu hallerde de bilgi eksikliğinin
giderilmesi için 25/10/2011 tarihli Tüketici Haklarına İlişkin 2011/83/EU
sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönergesine uyumlu olarak tüketicinin
sözleşme ve edim hakkında aydınlatılması ve kendisine bir cayma hakkının
verilmesi uygun gözükmektedir.
27.11.2015 tarihli Resmi Gazete'de Mesafeli Sözleşmeler
Yönetmeliği yayımlanmıştır.
Bu yönetmeliğe göre Tüketicinin Cayma Hakkının
Kullanımı ve Tarafların Yükümlülükleri şu şekilde belirlenmektedir.
Cayma hakkı
(1) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına
sahiptir.
(2) Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin
sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde
ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim
aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine
kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.
(3) Cayma hakkı süresinin belirlenmesinde;
a) Tek sipariş konusu olup ayrı ayrıteslim
edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin
son malı teslim aldığı gün,
b) Birden fazla parçadan oluşan mallarda,
tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı
teslim aldığı gün,
c) Belirli bir süre boyunca malın düzenli
tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından
belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün
esas alınır.
(4) Malın satıcı tarafından taşıyıcıya
teslimi, tüketiciye yapılan teslim olarak kabul edilmez.
(5) Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte
yapıldığı sözleşmelerde, mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
Eksik bilgilendirme
(1) Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı
konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici,
cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını
kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Bu süre her halükarda
cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer.
(2) Cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde
bilgilendirmenin bir yıllık süre içinde yapılması halinde, on dört günlük cayma
hakkı süresi, bu bilgilendirmenin gereği gibi yapıldığı günden itibaren
işlemeye başlar.
Cayma hakkının kullanımı
(1) Cayma hakkının kullanıldığına dair
bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri
saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.
(2) Cayma hakkının kullanılmasında tüketici,
EK'te yer alan formu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir
beyanda da bulunabilir. Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin bu formu
doldurabilmesi veya cayma beyanını gönderebilmesi için internet sitesi
üzerinden seçenek de sunabilir. İnternet sitesi üzerinden tüketicilere cayma
hakkı sunulması durumunda satıcı veya sağlayıcı, tüketicilerin iletmiş olduğu
cayma taleplerinin kendilerine ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye
derhal iletmek zorundadır.
(3) Sesli iletişim yoluyla yapılan satışlarda,
satıcı veya sağlayıcı, EK'te yer alan formu en geç mal teslimine veya hizmet
ifasına kadar tüketiciye göndermek zorundadır. Tüketici bu tür satışlarda da
cayma hakkını kullanmak için bu formu kullanabileceği gibi, ikinci fıkradaki
yöntemleri de kullanabilir.
(4) Bu maddede geçen cayma hakkının
kullanımına ilişkin ispat yükümlülüğü tüketiciye aittir.
Satıcı veya sağlayıcının yükümlülükleri
(1) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma
hakkını kullandığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on
dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere
tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür.
(2) Satıcı veya sağlayıcı, birinci fıkrada
belirtilen tüm geri ödemeleri, tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme
aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük
getirmeden tek seferde yapmak zorundadır.
(3) Cayma hakkının kullanımında, 5 inci
maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında, satıcının iade için
belirttiği taşıyıcı aracılığıyla malın geri gönderilmesi halinde, tüketici
iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamaz. Satıcının ön bilgilendirmede
iade için herhangi bir taşıyıcıyı belirtmediği durumda ise, tüketiciden iade masrafına
ilişkin herhangi bir bedel talep edilemez. İade için ön bilgilendirmede
belirtilen taşıyıcının, tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması
durumunda satıcı, ilave hiçbir masraf talep etmeksizin iade edilmek istenen
malın tüketiciden alınmasını sağlamakla yükümlüdür.
Tüketicinin yükümlülükleri
(1) Satıcı veya sağlayıcı malı kendisinin geri
alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça, tüketici cayma hakkını kullandığına
ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren on gün içinde malı satıcı veya
sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermek zorundadır.
(2) Tüketici, cayma süresi içinde malı,
işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde
kullandığı takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.
Cayma hakkının kullanımının yan sözleşmelere
etkisi
(1) Kanunun 30 uncu maddesi hükümleri saklı
kalmak koşuluyla, tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda yan
sözleşmeler de kendiliğinden sona erer. Bu durumda tüketici, 13 üncü maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen haller dışında herhangi bir masraf, tazminat veya cezai
şart ödemekle yükümlü değildir.
(2) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma
hakkını kullandığını yan sözleşmenin tarafı olan üçüncü kişiye derhal
bildirmelidir.
Cayma hakkının istisnaları
(1) Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça,
tüketici aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:
a) Fiyatı finansal piyasalardaki
dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde
olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler.
b) Tüketicinin istekleri veya kişisel
ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.
c) Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi
geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
ç) Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür,
paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen
açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
d) Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan
ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.
e) Malın tesliminden sonra ambalaj, bant,
mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda
sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin
sözleşmeler.
f) Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar
dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.
g) Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması
gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve
eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin
sözleşmeler.
ğ) Elektronik ortamda anında ifa edilen
hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin
sözleşmeler.
h)
Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan
hizmetlere ilişkin sözleşmeler.